Όταν ανακαλύπτετε ότι είστε έγκυος, μετά από μήνες ή ακόμη και χρόνια προσπάθειας, έστω και μία σταγόνα αίματος κάνει την καρδιά σας να σφίγγεται. Δεν υπάρχει, όμως, πάντα λόγος ανησυχίας.
Η αιμορραγία σημαίνει πάντα αποβολή;
Όχι. Η αιμορραγία στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ιδιαίτερα τις πρώτες εβδομάδες, είναι εξαιρετικά κοινό φαινόμενο και παρότι είναι ανησυχητική δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα έχετε αποβολή. Μην ανησυχήσετε υπερβολικά εάν ο γιατρός σας αναφέρει αυτές τις αιμορραγίες ως «επαπειλούμενη αποβολή». Είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται στην αρχή της εγκυμοσύνης. Ναι μεν η αιμορραγία κατά το πρώτο τρίμηνο μπορεί να σημαίνει αποβολή (στο 20% των διαγνωσμένων κυήσεων προκαλείται αποβολή πριν τη 12η εβδομάδα), αλλά δεν είναι το μοναδικό αποτέλεσμα. Η πλειονότητα των γυναικών που παρουσιάζουν μικρή αιμορραγία μεταξύ 6ης και 8ης εβδομάδας έχουν στη συνέχεια μια απολύτως φυσιολογική εγκυμοσύνη.
Σε ποια άλλη αιτία μπορεί να οφείλεται η αιμορραγία;
Είναι πολλοί οι λόγοι για τους οποίους μπορεί να αιμορραγείτε στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αλλά συνήθως σημαίνει ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα στον πλακούντα ή στον τράχηλο της μήτρας. Στην εγκυμοσύνη, ο τράχηλος γίνεται λίγο πιο ευαίσθητος και ευάλωτος σε ερεθισμούς και περιστασιακά μπορεί και να αιμορραγεί. Συχνά αυτό συμβαίνει μετά την ερωτική επαφή, συμβαίνει όμως και ξαφνικά.
Για αυτή την ευαισθησία του τραχήλου ευθύνονται οι ορμόνες της εγκυμοσύνης, αλλά μπορεί να είναι και αποτέλεσμα κάποιας τραχηλικής ή κολπικής λοίμωξης. Πολλές έγκυοι παρουσιάζουν το λεγόμενο τραχηλικό εκτρόπιο, μια κατακόκκινη, ερεθισμένη περιοχή του τραχήλου, που μπορεί να αιμορραγεί ιδίως μετά την ερωτική επαφή. Μπορεί επίσης να έχετε μια μικρή αιμορραγία όταν ο πλακούντας εγκαθίσταται στο εσωτερικό της μήτρας. Επιπλέον, η αιμορραγία μπορεί να οφείλεται σε τραχηλικό πολύποδα (καλοήθη όγκο που αναπτύσσεται στον τράχηλο) ή στην εμφύτευση του ωαρίου. Ασφαλώς η αιμορραγία μπορεί να είναι σημάδι κάποιου πολύ σοβαρού προβλήματος, όπως μια έκτοπης κύησης. Γι’ αυτό πρέπει να ελέγχεται αμέσως.
Η ποσότητα και το χρώμα του αίματος δείχνουν εάν πρόκειται για αποβολή;
Γενικά, όσο εντονότερη είναι η αιμορραγία τόσο περισσότερες πιθανότητες υπάρχουν να προκληθεί αποβολή, αλλά είναι πιθανό να παρουσιαστεί μεγάλη αιμορραγία και η εγκυμοσύνη να συνεχιστεί φυσιολογικά. Το καφέ αίμα είναι συνήθως λιγότερο ανησυχητικό, γιατί το ζωηρό κόκκινο αίμα σημαίνει νέα, ενεργή αιμορραγία ενώ το καφέ είναι παλιό αίμα.
Ωστόσο, είναι πιθανό να έχετε αποβολή με καφέ αίμα ή να είστε μια χαρά ενώ έχετε κατακόκκινο αίμα. Επομένως το χρώμα του αίματος από μόνο του δεν αποτελεί ασφαλή ένδειξη. Το καφέ αίμα, ιδίως εάν συνδυάζεται με πόνους, ίσως είναι σύμπτωμα έκτοπης κύησης. Ο πόνος είναι το βασικό σύμπτωμα που δείχνει ότι κάτι δεν λειτουργεί φυσιολογικά. Όταν το αίμα δεν συνοδεύεται από πόνους συνήθως δεν είναι ανησυχητικό -αν και πάντα πρέπει να ενημερώνεται ο γιατρός ή η μαία. Οι πόνοι που μοιάζουν με κράμπες συνήθως δείχνουν ότι η μήτρα συσπάται και υπάρχει κίνδυνος αποβολής. Από την άλλη πλευρά, οι αποβολές είναι συχνά ανώδυνες. Γι’ αυτό εάν η ανώδυνη αιμορραγία συνεχίζεται, καλό θα ήταν να κάνετε ένα υπερηχογράφημα. Για μεγαλύτερη σιγουριά.
Τι είναι η έκτοπη κύηση;
Είναι η κύηση που αναπτύσσεται οπουδήποτε αλλού εκτός από τη μήτρα, συνήθως στις σάλπιγγες. Οι έκτοπες κυήσεις συμβαίνουν συνήθως μεταξύ 6ης και 10ης εβδομάδας, το αίμα είναι καφετί και η αιμορραγία συνοδεύεται από οξύ πόνο. Συνήθως μάλιστα ο πόνος είναι πιο έντονος στη μια πλευρά. Χαμηλά, κάτω, μπροστά από τη λεκάνη. Αλλά δεν υπάρχουν κανόνες που να ισχύουν για όλες τις γυναίκες. Μπορεί να πονάτε παντού και να έχετε κόκκινο αίμα και τελικά να έχετε έκτοπη κύηση. Εάν νιώθετε οξύ πόνο με αιμορραγία πρέπει να ειδοποιήσετε αμέσως το γιατρό σας. Εάν ο πόνος γίνει υπερβολικός ή σας πιάνουν λιποθυμίες μπορεί να είναι ένδειξη ότι η έκτοπη κύηση ετοιμάζεται να διακοπεί ή έχει ήδη διακοπεί και πρέπει να πάτε στο νοσοκομείο αμέσως.
Ποιες είναι οι πιθανότητες να έχω έκτοπη κύηση;
Όλες οι γυναίκες μπορεί να έχουν έκτοπη κύηση, αλλά ο κίνδυνος αυξάνεται εάν χρησιμοποιείτε σπιράλ ή εάν έχετε προσβληθεί στο παρελθόν από κάποια λοίμωξη της πυέλου ή έχετε ιστορικό βλάβης στη σάλπιγγα, π.χ. από χλαμύδια. Ο κίνδυνος αυξάνεται επίσης εάν έχετε υποβληθεί σε θεραπεία γονιμότητας ή έχετε ήδη παρουσιάσει έκτοπη κύηση. Μια προηγούμενη έκτοπη κύηση αυξάνει τις πιθανότητες επανάληψής της στο μέλλον κατά 10%-15%. Ασφαλώς, το πιθανότερο είναι όλα να εξελιχθούν φυσιολογικά, απλώς στο μέλλον πρέπει να πάτε στο γιατρό αμέσως μόλις υποψιαστείτε ότι είστε έγκυος, ώστε να ελεγχθεί μέσω υπερηχογραφήματος εάν η κύηση αναπτύσσεται στη σωστή θέση.
Είναι πιο επικίνδυνη η αιμορραγία σε προχωρημένη φάση της εγκυμοσύνης;
Μετά το πρώτο τρίμηνο η αιμορραγία είναι λιγότερο συχνό φαινόμενο και μπορεί να αποτελεί σημάδι σοβαρού προβλήματος. Πάντως, οι περισσότερες γυναίκες που παρουσίασαν αιμορραγία προς το τέλος της εγκυμοσύνης γέννησαν υγιέστατα παιδιά. Όπως και στην αρχή της κύησης και σε αυτά τα στάδια η αιμορραγία μπορεί να οφείλεται σε λοίμωξη ή ευαισθησία του τραχήλου, αλλά υπάρχουν και πολλές άλλες αιτίες, όπως ο πρόδρομος πλακούντας ή η αποκόλληση πλακούντα. Επίσης πιθανή, αν και σπάνια, είναι μια αποβολή στο δεύτερο τρίμηνο, μεταξύ 16ης και 22ης εβδομάδας. Πρέπει ωστόσο να ενημερώσετε αμέσως το γιατρό εάν εμφανιστεί αιμορραγία μετά την 16η-18η εβδομάδα και να πάτε αμέσως στο πιο κοντινό μαιευτήριο.
Τι είναι ο πρόδρομος πλακούντας;
Για πρόδρομο πλακούντα κάνουμε λόγο όταν ο πλακούντας βρίσκεται πολύ χαμηλά και φράζει τον τράχηλο. Συνήθως προκαλεί ανώδυνη αιμορραγία που μπορεί να έχει τη μορφή λίγων κηλίδων ή μεγάλης ροής. Είναι κοινό φαινόμενο γύρω στην 20ή εβδομάδα και στις περισσότερες περιπτώσεις ο πλακούντας ανεβαίνει καθώς αναπτύσσεται η μήτρα. Ωστόσο σε μερικές γυναίκες ο πλακούντας παραμένει χαμηλά και καθώς το κάτω μέρος της μήτρας τεντώνεται, ο πλακούντας αποκολλάται και προκαλεί σοβαρή αιμορραγία. Κόκκινο αίμα από τον κόλπο, χωρίς πόνους, κατά τους τελευταίους τρεις μήνες της εγκυμοσύνης είναι συχνά προειδοποιητικό σημάδι και πρέπει να ενημερώσετε αμέσως το γιατρό ή τη μαία σας, έστω κι αν η αιμορραγία σας είναι περιορισμένη. Μπορεί, όμως, να μην υπάρξουν σημάδια και να ανακαλύψετε ότι έχετε πρόδρομο πλακούντα μέσω μιας εξέτασης ρουτίνας με υπερηχογράφημα. Εάν έχει εγκατασταθεί ο πρόδρομος πλακούντας θα χρειαστεί να γεννήσετε με καισαρική τομή. Ο πρόδρομος πλακούντας εμφανίζεται συχνότερα σε γυναίκες πιο προχωρημένης ηλικίας ή στις πολύδυμες κυήσεις. Ο κίνδυνος είναι επίσης μεγαλύτερος για τις γυναίκες που έχουν γεννήσει ήδη ένα ή περισσότερα παιδιά. Παρ’ όλ’ αυτά ο κίνδυνος παραμένει χαμηλός (αφορά το 1% του συνόλου των κυήσεων).
Τι είναι η αποκόλληση πλακούντα;
Αποκόλληση πλακούντα συμβαίνει όταν ο πλακούντας αποχωρίζεται από το τοίχωμα της μήτρας πριν γεννηθεί το μωρό. Και πάλι η περίπτωση είναι σπάνια (1% περίπου των περιπτώσεων), αλλά μπορεί να προκαλέσει κατάσταση άμεσης ανάγκης και για τη μητέρα και για το παιδί. Με εξαίρεση τις περιπτώσεις που οφείλεται σε τραυματισμό, π.χ. αυτοκινητικό δυστύχημα ή πτώση, δεν είναι γνωστά τα αίτια της αποκόλλησης του πλακούντα, αλλά μπορεί να συμβεί οποιαδήποτε στιγμή από την 20ή εβδομάδα και μετά. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι γυναίκες παρουσιάζουν έντονη αιμορραγία από τον κόλπο και ταυτόχρονα πόνο στο κάτω μέρος της κοιλιάς, καμιά φορά μαζί με κράμπες και ζαλάδες. Μερικές φορές, όμως, η αποκόλληση δεν γίνεται αντιληπτή γιατί το αίμα συγκεντρώνεται πίσω από τον πλακούντα και δεν ρέει προς τα έξω. Γι’ αυτό, ακόμη κι αν δεν δείτε αίμα, αλλά νιώθετε έντονο πόνο στη μήτρα πρέπει να πάτε αμέσως στο νοσοκομείο.
Γιατί είναι επικίνδυνη η αποκόλληση πλακούντα;
Με την αποκόλληση του πλακούντα όχι μόνο χάνεται αίμα, αλλά καθώς ο πλακούντας απομακρύνεται από το παιδί, αρχίζει να του λείπει οξυγόνο. Το πόσο επικίνδυνο είναι αυτό για τη μητέρα και για το παιδί εξαρτάται από την έκταση της αποκόλλησης. Εάν έχει αποκολληθεί ένα μικρό μόνο μέρος, το μωρό σας θα είναι μια χαρά. Εάν η αιμορραγία είναι μικρή και ο παλμός της καρδιάς του μωρού είναι φυσιολογικός μπορεί να μην χρειαστεί να γεννήσετε αμέσως, αλλά θα μείνετε στο νοσοκομείο λίγες ημέρες για παρακολούθηση. Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις το μωρό θα χρειαστεί να γεννηθεί με καισαρική τομή και ίσως χρειαστείτε μετάγγιση αίματος.
Με την συνεργασία της κας Ιωάννας Τσιαούση (μαιευτήρας – γυναικολόγος)
