Ο ιδρυτής και πρώτος πρόεδρος του «Συνδέσμου των Ελλήνων βιομηχάνων και βιοτεχνών» (τον σημερινό ΣΕΒ) Ηλίας Πουλόπουλος, γεννήθηκε το 1850 στην Καρύταινα, και ως μόνο εφόδιο είχε το απολυτήριο του σχολαρχείου, την εργατικότητα και την εξυπνάδα του. Με αυτά, προσλαμβάνεται σε ένα εμπορικό κατάστημα στην Καλαμάτα για να ιδρύσει μετά από μερικά χρόνια ένα κατάστημα με υφάσματα στην Καλαμάτα.
Εμπορικό δαιμόνιο ο ίδιος έρχεται στην Αθήνα και το 1886 ιδρύει το πρώτο εργοστάσιο καπέλων. Το «Ελληνικόν Πιλοποιείον» έγινε γρήγορα -και με την βοήθεια του Τρικούπη, αλλά και του Δεληγιάννη αργότερα, που υποστήριξαν την Ελληνική παραγωγή σε σχέση με τα εισαγόμενα- από τις πιο επιτυχημένες ελληνικές επιχειρήσεις, με πωλήσεις και εξαγωγές σε όλα τα σημεία του οικονομικού γίγνεσθαι. Από το 1900 ήταν ήδη πλήρως εξοπλισμένο και τα καπέλα που κατασκεύαζε, αποσπούσαν διεθνή βραβεία.
Το εργοστάσιο που υψώνεται στη συμβολή των οδών Θεσσαλονίκης και Ηρακλειδών, δίπλα στις γραμμές του ΗΣΑΠ, είναι το παλαιότερο πιλοποιείο της Αθήνας, ευρύτερα γνωστό ως “ΠΙΛ-ΠΟΥΛ” (Πιλοποιείο Πουλόπουλου), στο οποίο απασχολούνταν περίπου 250 εργαζόμενοι (1898), ενώ έφτασε στην ακμή του να απασχολεί περίπου 450 άτομα.
Πρόκειται για ένα αξιόλογο δείγμα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής της εποχής του, το οποίο στην πλήρη ακμή του καταλάμβανε όλο το οικοδομικό τετράγωνο Θεσσαλονίκης, Ηρακλειδών, Φλυέων και Αμφικτύονος, ανεπτυγμένο με διαδοχικά κτίσματα γύρω από ένα κεντρικό προαύλιο.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και ορισμένα διάσπαρτα νεοκλασικά στοιχεία (όπως π.χ. οι παραστάδες των ανοιγμάτων με τα δωρικά επίκρανα), που μαρτυρούν τον επικρατούντα τότε αρχιτεκτονικό συρμό, ενώ στους τοίχους του κτιρίου είναι ορατά ακόμη τα ίχνη από τις σφαίρες των Δεκεμβριανών του 1944.
Το κτίριο ερειπωμένο το 1985 χαρακτηρίζεται ως ιστορικό διατηρητέο κτίσμα που χρίζει κρατικής προστασίας. Η υπουργική απόφασή έλεγε τότε για το κτίριο: «Αξιόλογο δείγμα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής του περασμένου αιώνα, η κάτοψη του έχει σχήμα τραπεζιού. Είναι κτίριο διώροφο με πολύ ενδιαφέρουσα πέτρινη λιθοδομή, απλή και αυστηρή διάταξη στις όψεις και κεραμοσκεπή στέγη. Η πέτρινη λιθοδομή διακόπτεται από πέτρινους ψευτοκίονες, τα παράθυρα σχηματίζουν ζεύγη και διαχωρίζονται με πέτρινα κολωνάκια, ένα χαρακτηριστικό στοιχείο είναι η εμφανής χρήση του σίδερου στις όψεις.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η διακόσμηση της μικρής όψης του κτιρίου με την έγχρωμη παράσταση και την επιγραφή που δηλώνουν το είδος της Βιομηχανίας, το όνομα του ιδιοκτήτη και το έτος ίδρυσης»
Το εναπομείναν τμήμα του εγκαταλελειμμένου, εργοστασίου αγοράστηκε το 1988 από τον Δήμο Αθηναίων, ανακαινίστηκε και έκτοτε στεγάζει το πολιτιστικό κέντρο “Μελίνα Μερκούρη” στο οποίο διοργανώνονται εικαστικές και άλλες πολιτιστικές δραστηριότητες, καθώς και ένα μουσείο θεάτρου σκιών.
Πηγή: eie.gr, openarchives.gr
Κείμενο: Μίκα Παπαδοπούλου