Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι οι διάσημοι τα έχουν όλα: καριέρα, φήμη, χρήματα, όμορφους συντρόφους… Είναι, όμως, όλα τόσο ρόδινα; Πολλοί εξ αυτών δηλώνουν ότι βασανίζονται από άσχημες σκέψεις, αμφιβολίες και εμμονές, που δυσκολεύουν την καθημερινότητά τους. Εμείς σας παρουσιάζουμε μερικές χαρακτηριστικές περιπτώσεις διασήμων που ομολογούν ότι πάσχουν από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, ενώ με τη βοήθεια της ειδικού διεισδύουμε στο μυαλό όσων εκδηλώνουν ψυχαναγκαστική συμπεριφορά.
Περί τίνος πρόκειται;
Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή ανήκει στις αγχώδεις διαταραχές και χαρακτηρίζεται από δύο βασικά συμπτώματα: τις ιδεοληψίες και τις τελετουργίες ή αλλιώς τους καταναγκασμούς. Οι ιδεοληψίες είναι επαναλαμβανόμενες επίμονες και ανεπιθύμητες σκέψεις, ιδέες, παρορμήσεις ή εικόνες που προκαλούν δυσφορία, αίσθημα επικείμενης απειλής και κυρίως πολύ έντονο άγχος. Από την άλλη μεριά, οι τελετουργίες είναι καταναγκαστικές πράξεις, τις οποίες το άτομο αισθάνεται την ακατανίκητη επιθυμία να πραγματοποιήσει για να μειώσει το άγχος, τη δυσφορία και την ανησυχία που του δημιουργούν οι ιδεοληψίες του. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η διαταραχή αυτή ανήκει στις δέκα πιο βασανιστικές ασθένειες.
Τι φταίει;
Τα αίτια πρέπει να αναζητηθούν σε έναν συνδυασμό παραγόντων, όπως είναι η κληρονομική προδιάθεση, η ιδιοσυγκρασία του ανθρώπου (π.χ. ένα άτομο με διογκωμένο αίσθημα ευθύνης ή τελειομανία), το περιβάλλον στο οποίο έχει μεγαλώσει κανείς, τραυματικά γεγονότα της ζωής (π.χ. κακοποίηση στην παιδική ηλικία).
4 τύποι εμμονών
Οι ειδικοί ξεχωρίζουν τέσσερις κύριους τύπους ιδεοληψιών και καταναγκασμών:
Α. Οι ιδεοληψίες υπερβολικής αίσθησης ευθύνης και οι καταναγκασμοί επανελέγχου: Οι άνθρωποι αυτοί έχουν βασανιστικές αμφιβολίες μήπως κάνουν κάποιο λάθος ή προκαλέσουν άθελά τους κάποιο κακό και γι’ αυτό παίρνουν υπερβολικά μέτρα ασφαλείας (π.χ. επιστρέφουν 25 φορές στο σπίτι για να βεβαιωθούν ότι δεν έχουν αφήσει αναμμένο τον θερμοσίφωνα).
Β. Ο τύπος που αφορά την καθαριότητα και τη μόλυνση: Τα άτομα αυτά πάντα βασανίζονται από την αμφιβολία μήπως έχουν έρθει σε επαφή με κάποια εστία μόλυνσης.
Γ. Ο τύπος που σχετίζεται με τη συμμετρία και την οργάνωση: Οι άνθρωποι αυτοί νιώθουν την ανάγκη τα αντικείμενα γύρω τους να έχουν μια συγκεκριμένη διάταξη ή να γίνονται με έναν συγκεκριμένο τρόπο.
Δ. Οι βίαιες θρησκευτικές ή σεξουαλικές ιδεοληψίες και οι νοεροί καταναγκασμοί εφησυχασμού. Τα άτομα αυτά ταλαιπωρούνται από σκέψεις και εικόνες βίαιου και αποκρουστικού περιεχομένου, τις οποίες προσπαθούν να καταστείλουν με νοερούς καταναγκασμούς.
Μήπως είμαι και εγώ εμμονικός;
Ιδεοληψίες ή/και καταναγκασμούς έχουμε όλοι σε κάποιο βαθμό. Η διαφορά από εκείνους που εκδηλώνουν ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή είναι ότι δεν δίνουμε μεγάλη σημασία σε πιθανές εμβόλιμες δυσάρεστες σκέψεις και δεν δαπανούμε παραπάνω από μία ώρα την ημέρα σε καταναγκαστικές συμπεριφορές, δεν επηρεάζεται δηλαδή η συνολική μας λειτουργικότητα.
Στην πόρτα του ειδικού
Οι άνθρωποι που πάσχουν από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή καθυστερούν να ζητήσουν βοήθεια, διότι διακατέχονται από το αίσθημα της ενοχής και της ντροπής. Έρευνες δείχνουν ότι μπορεί να περάσουν ακόμη και 12 χρόνια μέχρι να επισκεφτούν έναν ειδικό. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του προβλήματος είναι δύο: η ψυχοθεραπεία και η λήψη φαρμάκων.
Ασθένεια της μόδας;
Κατά τη γνώμη των ειδικών, πολλοί διάσημοι αυτοδιαγιγνώσκονται με τη διαταραχή αυτή γιατί αρέσκονται να θεωρούνται εκκεντρικοί. Υπάρχουν σταρ που πράγματι πάσχουν από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, αλλά υπάρχουν και εκείνοι που απλώς έχουν πιο έντονες εμμονές από τον μέσο πληθυσμό, χωρίς αυτές να τους καθιστούν δυσλειτουργικούς.
Leonardo DiCaprio
Ποιος θα φανταζόταν ότι ο 42χρονος αμερικανός ηθοποιός, που έχει εκπλήξει τους πάντες με τους πολλούς και διαφορετικούς ρόλους που έχει υποδυθεί, υποφέρει από ψυχαναγκαστική συμπεριφορά. Έχει εξομολογηθεί ότι «Κάποτε μου ήταν αρκετά δύσκολο να προσπεράσω ένα σημάδι τσίχλας χωρίς να το πατήσω. Πλέον, είμαι σε θέση να πω: “Εντάξει, καταντάει αστείο, σταμάτα να το κάνεις. Δεν χρειάζεται να γυρίσεις πίσω και να βάλεις το πόδι σου στο σημείο αυτό. Τίποτα κακό δεν πρόκειται να συμβεί”». Επίσης, έχει παραδεχθεί ότι την περίοδο των γυρισμάτων για την ταινία «The Aviator» είχε αφήσει επίτηδες ανεξέλεγκτες τις εμμονές του, προκειμένου να είναι πιο πειστικός στον ρόλο του. Δυστυχώς, μετά χρειάστηκε να περάσει αρκετός καιρός και να καταβάλει μεγάλη προσπάθεια μέχρι να θέσει και πάλι υπό έλεγχο τους καταναγκασμούς του.
Julianne Moore
Βασανιστική δραστηριότητα είναι το… περπάτημα για την 56χρονη αμερικανίδα ηθοποιό. Στο μυαλό της αποτελεί ένα είδος ιεροτελεστίας, που πρέπει να ξεκινά πάντα συγκεκριμένη ώρα και να γίνεται με συγκεκριμένο ρυθμό, ώστε όταν φτάνει στις διαβάσεις πεζών τα φανάρια να είναι πάντα πράσινα. «Κάποτε η κατάσταση ήταν δραματική. Από τότε που απέκτησα τα παιδιά μου έπαψα να βασανίζω τον εαυτό μου τόσο πολύ», αποκαλύπτει η ηθοποιός.
David Beckham
Από τη λίστα των διασήμων με εμμονές δεν λείπει ούτε ο David Beckham. Ο βρετανός ποδοσφαιριστής θέλει τα πάντα γύρω του να είναι σε τέλεια διάταξη και να σχηματίζουν ζεύγη.
Το άθροισμα αντικειμένων που δίνει μονό αριθμό, καθώς και οτιδήποτε δεν είναι απόλυτα ευθυγραμμισμένο, του προκαλεί απίστευτο άγχος και γι’ αυτό σπεύδει αμέσως να τα τακτοποιήσει. Για παράδειγμα, δεν θα αφήσει ποτέ πάνω στο τραπέζι 3 βιβλία. Σε αυτήν την περίπτωση, θα προσθέσει ή θα αφαιρέσει ένα.
Daniel Radcliffe
Κανείς δεν φανταζόταν ότι ο 27χρονος άγγλος ηθοποιός, που έκλεψε τις καρδιές μικρών και μεγάλων υποδυόμενος τον Harry Potter, θα ομολογούσε πως από μικρός παρουσίαζε ψυχαναγκαστική συμπεριφορά. «Από 5 ετών ένιωθα την ανάγκη να επαναλαμβάνω από μέσα μου κάθε φράση που έλεγα δυνατά. Θυμάμαι, επίσης, ότι μου έπαιρνε περίπου 5΄ μέχρι να σβήσω οριστικά το φως». Σήμερα δηλώνει ελεύθερος από όλα αυτά.
Billy Bob Thornton
Οι καταναγκασμοί του τον ωθούν να προβαίνει σε συγκεκριμένες πράξεις. Για παράδειγμα, δεν νιώθει ήρεμος αν καθημερινά δεν ανοιγοκλείσει το γραμματοκιβώτιο 3 φορές. Επίσης, παραδέχεται ότι έχει μανία με τους αριθμούς, ενώ έχει αποκαλύψει ότι οι εμμονές του τον ενέπνευσαν να γράψει το τραγούδι «Always Countin’». Ο εκκεντρικός ηθοποιός και μουσικός αποδίδει την ψυχαναγκαστική συμπεριφορά του στην κακοποίηση που βίωσε κατά την παιδική του ηλικία.
Megan Fox
Το δείπνο σε ένα εστιατόριο μπορεί για κάποιους να είναι απόλαυση, για τη Megan Fox όμως είναι εφιάλτης. Η 30χρονη αμερικανίδα ηθοποιός αποφεύγει να τρώει έξω, γιατί, όπως λέει, «… μου φαίνεται αδιανόητο ότι θα χρησιμοποιήσω σερβίτσιο και μαχαιροπίρουνα που έχουν χρησιμοποιηθεί από χιλιάδες άλλους ανθρώπους και έχουν μολυνθεί με εκατομμύρια μικρόβια».
Cameron Diaz
Εμμονή με τα μικρόβια και την καθαριότητα έχει και η 44χρονη Αμερικανίδα ηθοποιός. Δεν ακουμπά πόμολα και διακόπτες, γιατί θεωρεί ότι αποτελούν εστίες μικροβίων. Όταν βρίσκεται σε δημόσιους χώρους, ανοίγει τι
ς πόρτες με τους αγκώνες της, ενώ στο σπίτι της καθαρίζει
τα πόμολα τόσο συχνά και με υπερβολικά σχολαστικό τρόπο, ώστε το χρώμα τους ξεθωριάζει γρήγορα. Η ίδια, πάντως, παραδέχεται ότι «… παλιότερα η κατάσταση ήταν χειρότερη. Πλέον, έχω βελτιωθεί αρκετά».
Howie Mandel
Οι καταναγκασμοί επηρεάζουν δραστικά τη ζωή του κωμικού ηθοποιού. Αρνείται να κάνει χειραψίες, δεν πιάνει ποτέ χρήματα με γυμνά χέρια και γενικά δεν αγγίζει τίποτα χωρίς να φοράει γάντια. Επίσης, υποχρεώνει τους μακιγιέρ του να χρησιμοποιούν καινούργια σφουγγάρια κάθε μέρα. Ομολογεί ότι και μόνο η σκέψη της μόλυνσης με μικρόβια του προκαλεί κρίσεις πανικού. Δεν είναι τυχαίο ότι όταν εισήχθη στο νοσοκομείο με καρδιακά προβλήματα αρνήθηκε να φορέσει τη νοσοκομειακή ποδιά.
Μανία με την εμφάνιση
Ο θρύλος της ποπ Michael Jackson υπέφερε από διαταραχή σωματικής δυσμορφίας (Body Dysmorphic Disorder-BDD), που εντάσσεται μεν στο φάσμα των ιδεοψυχαναγκαστικών διαταραχών, είναι όμως μια ξεχωριστή κατάσταση, καθώς η ιδεοληψία αφορά συγκεκριμένα την εξωτερική εμφάνιση. Είχε υποβληθεί σε περισσότερες από 30 αισθητικές επεμβάσεις, ενώ η πρώην σύντροφός του Lisa Presley είχε ομολογήσει ότι δεν αφαιρούσε το μακιγιάζ ούτε όταν κοιμόταν!
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ THN κ. ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΜΕΝΕΔΙΑΤΟΥ, ψυχολόγο, Μ.Α. Κλινικής Ψυχολογίας, πρόεδρο του Δ.Σ. και επιστημονική υπεύθυνη της Ελληνικής Εταιρείας Διαταραχών Διάθεσης «ΜΑΖΙ».